Wat is vitaliteit meer dan gezondheid?
Gezond ben je als je niet ziek bent. Als alles werkt zoals het moet. Als er een goede en voedende wisselwerking is tussen je psychische-, sociale/maatschappelijke-, biomedische- en je fysieke vermogens en die in goede balans functioneren in relatie tot je levens- en arbeidssituatie. Als alles functioneert zoals het zou moeten functioneren (de goede werking/het werkt zoals bedoeld).
Maar dat is nog niet mentaal schoon én nog niet vitaal!
Bij gezondheid ligt de nadruk op het goede functioneren van de voor gezondheid bepalende functies. ‘Ziekte is vaak een signaal om situaties te veranderen’. De voor de besturing' van gezondheid cruciale psycho-sociale (mentale) aspecten worden nog veel te vaak buiten beschouwing gelaten. Nog veel teveel wordt primair alleen gestuurd op de bio-medische en fysieke aspecten.
‘Vitaal’ ben je als je bovenop je gezondheid de energie van je leven voelt stromen dankzij een gezonde en voedende wisselwerking tussen je spirituele, emotionele en mentale vermogens en als je je energiek en fit voelt. De nadruk ligt hierbij op méér dan functioneren alleen. Er komen allerlei kwaliteitsaspecten bij. Het is een stimulerend, harmonieus wel voelen en wel zijn dat een externe uitstraling heeft. Vitaal ben je als je méér dan gezond bent. Als je lééft.
Je voelt je persoonlijk vitaal als je lekker in je kracht zit, je in jezelf gelooft en van daaruit ‘in flow’ kunt functioneren. Niet gehinderd worden door allerlei belemmerende gedachten. Alles uit je leven durven, kunnen en willen halen wat erin zit.
Jij WEET hoe gezond of ongezond je bent. Zéker of je wel of niet vitaal bent. Dat weet je als mens als je écht eerlijk naar jezelf durft te zijn. Dat voel je. Ook een organisatie WEET dat van zichzelf. Vitaal kunnen worden begint bij het herkennen en erkennen van cruciale signalen. Niet bij het ontkennen of cosmetisch maskeren ervan.
Vitaliteit op relationeel niveau is er als je in een open en in vrije uitwisseling met elkaar kunt en wilt functioneren. Dezelfde doelen nastrevend op een met elkaar overeengekomen wijze. In voortdurende afstemming elkaar steunend en helpend. Elkaar willen en kunnen begrijpen. Niet reagerend op de woorden die gesproken worden maar de goede bedoelingen daarachter herkennen. Beseffend dat je als onderdeel cruciaal bent voor de gezonde werking van het geheel.
Maar wat is een vitale organisatie? Organisaties zijn in essentie complex werkende systemen vergelijkbaar met de werking van een menselijk lichaam. Opgebouwd uit onderdelen die door informatie - en daarmee werkende mensen - met elkaar verbonden zijn. Sommigen zien zo’n systeem meer mechanisch als een uurwerk en anderen zien het meer organisch als een levend systeem. Voor beiden geldt: Het kan functioneren/werken zoals bedoeld bij de inrichting ervan. Dat is het minste. Want de kwaliteit van de verbinding bepaalt de mate van gezondheid en zéker de mate van vitaliteit. Iedere obstructie is een weerstand en weerstand zorgt voor spanning en wrijving waarin energie verloren gaat. En ieder vervormd of ontbrekend stukje informatie kan grote gevolgen hebben voor de werking van het geheel. De kracht van één schakeltje bepaalt de sterkte van de hele ketting!
Onder deze link: 'Organisatiegezondheid in één oogopslag'. Een overzicht van Infographics op één A4-tje die wij ontwikkelden om de samenhang van de verschillende actoren voor gezondheid in meervoud, met de wisselwerking daartussen, makkelijk toegankelijk in beeld te krijgen.
Vermogens & Vitaliteit.
Ieder mens heeft het vermogen mee gekregen zich helemaal te kunnen geven aan datgene wat hij wil. Waar hij voor wil gaan. Waar hij voor gekozen heeft. Voor wat hij wil doen. Die vermogens zet hij in vanuit één van de 7 drijfveren (die Aristoteles al wist te benoemen) of een combinatie daarvan:
* Verlangen
* Passie
* Kansen
* Gewoonte
* Nature
* Reden
* Dwang
Vermogens werken net als spieren.
Door die drijfveren gedreven werkt het met vermogens net als met spieren. Als je ze voldoende gebruikt worden ze sterker. Maar als je ze te lang niet hebt gebruikt gaat de kracht eruit en vergeet je dat je ze hebt. Of als de omgeving onvoldoende prikkels geeft voor de inzet van vermogens van mensen, gaan mensen zich - met vermogens en al - afsluiten.
Dan sluit een mens zijn vermogens stap voor stap af bij iedere ervaring waar hij in omstandigheden komt waarin hij die vermogens niet kan gebruiken.
Al die ongewenste ervaringen hebben dus veel vermogens op hold gezet. De kunst is nu die vermogens weer vrij te kunnen maken en te kunnen versterken. Niet door mensen onder druk ergens doorheen te duwen maar door omstandigheden te creëren waarin zij zich voldoende veilig of geprikkeld en gestimuleerd weten dat zij die vermogens weer aan willen gaan spreken en in willen gaan zetten voor datgene wat hen drijft en bindt.
Maar te vaak merken wij in bepaalde organisatieculturen dat is er weinig (meer) is wat hen drijft en bindt. Dat zij zich in zijn gaan houden in omstandigheden die niet voldoende veilig, prikkelend en stimulerend zijn. Dus zullen zij weer met elkaar in verbinding gebracht moeten worden en zal de verbinding tussen hen en de zaak en haar doelstellingen nieuwe impulsen moeten krijgen.
Dit proces waarin onbenutte vermogens worden vrij gemaakt in een proces van bewust worden hoe dat zo werkt. Zichtbaar en voelbaar maken dat het écht zo werkt en vervolgens bespreekbaar maken wat hen remt die vermogens weer bij elkaar te prikkelen op een constructieve manier.